I. GİRİŞ
Yargı Paketi kapsamında değişiklik öngören kanun bugünkü Resmi Gazete’de yayımlandı.
12 Mart 2024 tarihli ve 32487 sayılı Resmi Gazete’de “Ceza Muhakemesi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” yayımlanmış olup ilgili kanunda hükmün açıklanmasının geri bırakılması (“HAGB”) usulüne dair revizeler, çeşitli kanunlarda düzenlenen sürelerin ortak hale getirilmesi amacıyla değişiklikler ile parasal sınırlara dair güncellemeler ve makul sürede yargılama yapılmamasına dair başvuru usulü değişiklikleri öngörülmektedir.
Aşağıda; önerilen söz konusu değişikliklere, güncellemelere ve revizelere ilişkin özet bilgiler paylaşılacaktır.
II. HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI (“HAGB”) USULÜNE İLİŞKİN REVİZELER
Mevcut HAGB usulü, Anayasa Mahkemesi tarafından temel hak ve özgürlüklere aykırı bulunarak iptal edilmiştir. Bu nedenle HAGB usulünün yeniden düzenlenmesi planlanmaktadır. Taslağın yasalaşması halinde HAGB kararının verilmesi ile müsadere usulünün aynı anda işletilip işletilemeyeceğine yönelik tartışmalara son verilmek amaçlanmıştır. Müsaderenin hükmün sonuç doğurmaması bakımından istisna olduğu düzenlenmiştir.
Bununla birlikte, denetim süresince kasten suç işlenmesi veya tedbirlere ilişkin yükümlülüklere uyulmayan haller düzenleme kapsamına alınmıştır. Bu hallerde eski hükmün açıklanmasına ya da maddede sayılan diğer seçenek yaptırımlara dair yeni bir hüküm verilebilmesi olasılığı korunmuş fakat itiraz edilebilmesi belli düzenlemelere tabi tutulmuştur. İtiraz neticesinde ise sadece maddede belirtilen yaptırım hususlarına ilişkin bir inceleme yapılması öngörülmüştür.
Bir başka husus olarak, HAGB kararına karşı önceki kanun yolu usulü olan itiraz yolu değiştirilerek artık istinafa başvuru imkanının sağlanması planlanmaktadır. Ayrıca kararın İstinaf Mahkemesi veya Yargıtay tarafından verilmesi halinde de temyiz başvurusu yapılabilecektir. Bununla birlikte, bu başvuruların değerlendirilmesinde istinaf başvurusundaki kesinlik sınırlarının dikkate alınacağı düzenlenmektedir.
Son olarak, mevcut düzende sanığa HAGB kararını kabul edip etmediği sorularak kabul etmemesi halinde kararın verilmesi mümkün olmamaktaydı. Ancak taslağın yasalaşması halinde artık sanığın rızasına bakılmadan HAGB kararı verilebilmesine imkan sağlanmış olacaktır.
III. SÜRE VE PARASAL SINIRLARIN DEĞİŞTİRİLMESİ
Taslağın 37. maddesi ile İcra ve İflas Kanunu, Türk Ceza Kanunu, Ceza Muhakemeleri Kanunu, Tüketicinin Korunması hakkında Kanun gibi mevzuatlarda yer alan süre sınırlarının, parasal miktarların ve başvuru usullerinin değiştirilmesi planlanmaktadır.
Değişiklikler aşağıdaki tablodaki gibidir:
DÜZENLEME | ESKİ HALİ | YENİ HALİ |
| 2004 Sayılı İcra ve İflas Kanunu | ||
| İflas kararına karşı istinaf ve temyiz başvuru süresi | 10 Gün | 2 Hafta |
| İflasın kaldırılması kararına karşı istinaf ve temyiz başvuru süresi | 10 Gün | 2 Hafta |
| İflasın kapanması kararına karşı istinaf ve temyiz başvuru süresi | 10 Gün | 2 Hafta |
| Konkordato talebinin reddi kararına karşı istinaf başvuru süresi | 10 Gün | 2 Hafta |
| Konkordato hakkında verilen kararlara karşı istinaf ve temyiz başvuru süresi | 10 Gün | 2 Hafta |
| İcra Mahkemesi tarafından verilen fevkalade mühlet kararına karşı istinaf başvuru süresi | 10 Gün | 2 Hafta |
| Tazyik ve disiplin hapsi kararlarına karşı itiraz | Tefhim veya tebliğ tarihinden itibaren 7 gün | Tebliğ tarihinden itibaren 2 hafta |
| İcra Mahkemesi tarafından verilen istinafa tabii kararlar hakkında | Tefhim veya tebliğ tarihinden itibaren 10 gün | Tebliğ tarihinden itibaren 2 hafta |
| 4675 Sayılı İnfaz Hakimliği Kanunu | ||
| İnfaz Hakimi’nin kararlarına karşı itiraz | 7 Gün | 2 Hafta |
| 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu | ||
| Adli para cezasının mahsup işlemi | Bir gün yüz Türk lirası sayılmak üzere | Bir gün beş yüz Türk lirası sayılmak üzere |
| Hapis cezasında ön ödeme tutarının hesaplanması | Her gün için otuz Türk lirası | Her gün için yüz Türk lirası |
| 5271 Sayılı Ceza Muhakemeleri Kanunu | ||
| Eski hale getirme dilekçesi verme süresi | 7 Gün | 2 Hafta |
| Kovuşturmaya yer olmadığı kararına karşı itiraz | 15 Gün | 2 Hafta |
| Basit yargılama usulünde beyan ve savunma bildirme | 15 Gün | 2 Hafta |
| İtiraz kanun yolu başvuru süresi | 7 Gün | 2 Hafta |
| Adli para cezalarında istinaf sınırı | Üç bin Türk lirası | On beş bin Türk lirası |
| İstinaf ve temyiz başvurusu reddi kararına karşı başvuru süresi | 7 Gün | 2 Hafta |
| İstinaf ve temyiz dilekçesine cevap süresi | 7 Gün | 2 Hafta |
| Yargıtay ve İstinaf Cumhuriyet Başsavcısı itiraz süresi | 30 Gün | 1 Ay |
| İstinaf Cumhuriyet Başsavcısı’nın itirazına cevap süresi | 7 Gün | 2 Hafta |
| Yargılamanın yenilenmesi talebi ve delillere karşı cevap süresi | 7 Gün | 2 Hafta |
| Kabahatler Kanunu | ||
| Kabahatler Kanunu uyarınca verilen idari para cezaları kesinlik sınırı | Üç bin Türk lirası | On beş bin Türk lirası |
| İtiraz başvuru süresi | 7 Gün | 2 Hafta |
| 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu | ||
| Hakimin reddi talebi hakkında karara karşı istinaf ve temyiz başvuru usulü | Tefhim veya tebliğ tarihinden itibaren 1 hafta | Tebliğ tarihinden itibaren 2 hafta |
| Adli yardım talebinin reddine karşı itiraz süresi | 1 Hafta | 2 Hafta |
| İstinaf dilekçesinin reddine karşı istinaf başvurusu süresi | 1 Hafta | 2 Hafta |
| İhtiyati tedbir kararına muhalefet cezası kararına karşı itiraz usulü | Tefhim veya tebliğ tarihinden itibaren 1 hafta | Tebliğ tarihinden itibaren 2 hafta |
| 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun | ||
| Tüketici Hakem Heyeti kararına karşı itiraz süresi | 15 Gün | 2 Hafta |
| 5252 Sayılı Türk Ceza Kanununun Yürürlük ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun | ||
| Adli para cezaları sınırı | Alt sınırı dört yüz elli milyon, üst sınırı yüz milyar Türk lirası | Alt sınırı iki bin beş yüz, üst sınırı beş yüz bin Türk lirası |
| Hapis Süresi | Bir gün karşılığı olarak yüz milyon Türk Lirası | Bir gün karşılığı olarak beş yüz Türk Lirası |
| 5275 Sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun | ||
| Geçici 1. Madde | Yüz | Beş yüz |
| 5320 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun Yürürlük ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun | ||
| Geçici 2. Madde | Üç bin | On beş bin |
| 5395 Sayılı Çocuk Koruma Kanunu | ||
| Çocuk teslimi kararına karşı itiraz süresi | 1 Hafta | 2 Hafta |
IV. MAKUL SÜREDE YARGILAMA YAPILMAMASINA İLİŞKİN KOMİSYONA BAŞVURU USULÜ
Makul sürede sonuçlanmayan yargılamalar sonrasında adil yargılanma hakkının ihlali nedeniyle ihdas edilen başvuru sürecine dair şekil ve süre detayları belirlenmiştir. Taslağın yasalaşması halinde ancak soruşturma, kovuşturma, yargılama süreçlerinde veya bunların kesin bir kararla sonuçlandığının öğrenilmesinden 1 ay içerisinde yapılan başvurular incelenecektir. Bunun yanında haklı bir mazeret sebebiyle başvuruyu kaçıran kişilere söz konusu sebebin ortadan kalkmasından 15 gün içerisinde başvuru yapabilmelerine imkan sağlanmıştır.
Aşağıda belirtilen unsurların başvuruda bulunması zorunlu olarak düzenlenmiştir ve bulunmayan başvurular bir ay içerisinde düzeltilmezse reddedilecektir:
- Açık kimlik ve adres bilgisi,
- Zarara sebep olan işlem,
- Zararın nitelik ve niceliği ile bunları gösteren belgeler.
